راهکارهای بومی مبارزه با خشونت

کمیسیون مستقل حقوق بشر از افزایش ۲۵ درصدی خشونت با زنان در شش اول امسال نسبت به زمان مشابه در سال گذشته خبر داده است. 
این کمیسیون به مناسبت ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، در گزارشی نوشته که در نیمه نخست امسال، ۴۱۵۴ مورد خشونت علیه زنان در سراسر کشور ثبت شده است. 

رهنمودهایی برای درمان خشم

خشم و طغیان خشونت آمیز در میان کودکان خطر فزاینده ای برای آنها شمرده می شود. اغلب والدین نمی دانند چگونه از عهده ی خشم کودک خود برآیند. در اینجا چند راهنمایی جهت فرونشاندن خشم آنان یادآور می شویم که اگر پیگیری شود آرامشان می کند.

آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا بچه ها خشمگین می شوند؟

خوب، علت اصلی عصبانیت آنها این است که آنها برای کشف بسیاری از چیزها در باره ی خود و جهان پیرامونشان به بزرگ-سالان وابسته هستند. این فقدان دانایی و وابستگی به دیگران، بعد از مرحله ای آنان را ناامید می کند. چون به دلیل مهارت های توسعه نیافته ی ارتباطی قادر به بیان احساسات خویش نیستند در نتیجه آن را از طریق عصبانیت بیان می کنند.

یکی دیگر از دلائل خشم آنها حس تنهایی است. آنها خواهان جلب توجه والدین خویش هستند و زمانی که والدینشان به آنان توجه دارند موقعی است که داد و فریاد می کنند.

امکان دارد عصبانیت گاهی اوقات به خشونت منجر شود. مهار خشم کودکان بسیار مهم است. در زیر چند راهنمایی برای مهار عصبانیت کودکان به همراه شیوه نامه ی خاص والدین به منظور دوری جستن در موقعیت فوق العاده می آوریم:

روش های مدیریت خشم

باورش سخت است اما همه این آدم ها دارند به هم «پرخاشگری» می کنند. یکی با دستش، یکی با پایش، یکی با کلمه هایش، یکی با صدایش، یکی با وارونه کردن کلمه هایش. این پرخاشگری ها هم تبعات دارد. برای یکی این تبعات زود اتفاق می افتد، برای یکی دیر.

خلاصه اگر کسی می خواهد ماهرانه زندگی کند، باید روی خشمش لگام بزند و نگذارد خشمش با پرخاشگری بلند شود. برای این کار اول می خواهیم حرکت پرخاشگرانه را با دور خیلی کند ببینیم و از زوایه دید یک پرخاشگر ببینیم چه اتفاقی دارد می افتد. مثل همیشه راه حل ها را هم می گذاریم آن ته ردیفش می کنیم.

بگذارید قبل از هر چیز تکلیفمان را با دو تا کلمه که در این متن زیاد از آن استفاده می کنیم مشخص کنیم: خشم و پرخاشگری. احتمالا خیلی از ما فکر می کنیم این دو تا یکی هستند اما اینطور نیست. خشم یک هیجان طبیعی است. همه ما احساس خشم را تجربه می کنیم. حالا بعضی وقت ها شدید، بعضی وقت ها خفیف اما پرخاشگری یک رفتار است.

ما ممکن است خشمگین شدن یک نفر را نبینیم اما حتما پرخاشگری اش را می بینیم. پرخاشگری یعنی کاری که باعث صدمه دیدن خودمان یا دیگران یا اشیا می شود. معلوم است که در مورد خودمان یا دیگران این صدمه حتما فیزیکی نیست.

حتما تا حالا فهمیده اید که همیشه خشمگین شدن به پرخاشگری منتهی نمی شود. پرخاشگری فقط یکی از نتیجه های محتمل خشمگین شدن است، اصلا در این مطلب می خواهیم بگوییم چطور می شود خشمگین شد اما پرخاشگری نکرد.

انواع و اقسام پرخاشگری

احتمالا تا می گویند پرخاشگری شما یاد درگیری های فیزیکی می افتید اما ابتدایی ترین تقسیم بندی پرخاشگری، تقسیم آن به کلامی وبدنی است. یعنی ما بعضی وقت ها با کلمه و بعضی وقت ها با فیزیکمان به خودمان یا دیگران ضربه می زنیم. دومین تقسیم بندی، مستقیما یا غیرمستقیم بودن پرخاشگری است.

آیا ما مستقیم به طرف مقابل ضربه می زنیم یا غیرمستقیم؟ سومین تقسیم بندی هم فعال و منفعل بودن پرخاشگری است. در پرخاشگری فعال ما یک کار را انجام می دهیم و پرخاشگری می کنیم اما در پرخاشگری منفعل ما با انجام ندادن کاری اعصاب دیگران را به هم می ریزیم. مثلا با جواب ندادن به تلفن. با این حساب می شود چندین نوع ترکیبی از پرخاشگری را ردیف کرد:

چطور خشمگین شویم اما پرخاشگری نکنیم؟

خب! تا حالا هر چه گفتیم، شیوه هایی بود که در کوتاه مدت ممکن بود جواب دهد اما در بلندمدت خود ما یا دیگران را نابود می کند. نابود می کند هم یعنی اینکه آسیب جسمی و روانی به ما می زند اما چطور می شود عصبانی شد اما پرخاشگری نکرد، سرکوب هم نکرد، فرو هم نخورد و جابجا هم نمرد. می شود؟ بله می شود.

1- خشمتان را بگویید

بهترین شیوه برای ابراز خشم این است که بروید توی روی طرفی که شما را عصبانی کرده بایستید و بگویید که از او عصبانی هستید. یادتان باشد این جمله ها را با «من» شروع کنید ونه با «تو». نگویید «تو من را عصبانی کردی» بگویید «من عصبانی هستم چون تو فلان کار را کردی» یا «من عصبانی هستم چون فلان شرایط پیش آمده است.»

2- مساله را حل کنید

آن چند شماره پیش که در مورد حل مساله حرف زدیم، یادتان است. هر موضوعی که باعث خشم شما شده به هر حال یک مشکل است که باید حل شود. به جای داد و بیداد این مساله ها را حل کنید. شیوه مفصلش را باید بروید در همان شماره بخوانید اما خلاصه اش این است که اول مشکل را تعریف کنید، بعد هر راه حلی که به ذهنتان می رسد را برایش ردیف کنید، بعد برای هر راه حل امتیاز بگذارید.

امتیازها را هم بر اساس خوبی ها و بدی های هر راه حل بدهید. بعد راه حل ها را بر اساس امتیاز اولویت بندی کنید و در عمل اولین راه حل را آزمایش کنید. اگر جواب نداد هم بروید سراغ راه حل های اولویت های بعدی.

3- جرات داشته باشید

وقتی می خواهند حق شما را بگیرند به جای اینکه پرخاشگرانه عمل کنید، می توانید قاطعانه اما محترم باشید. برای این کار اول خودتان را بگذارید جای دیگران و این خود را به جای دیگران گذاشتن را به زبان بیاورید. مثلا بگویید: «می دانم که عجله دارید...» بعد استدلال کنید: «اما چون اینجا صفیه و من از شما جلوترم...» و بعد اعلام کنید «... لطفا برید عقب تر بایستید» نیازی نیست دست به یقه بشوید و یا خودخوری کنید. و الا!

4- ریلکسیشن کنید

بعضی وقت ها نشانه های بدنی خشم ما خیلی شدید است. در این مواقع یکی از بهترین مسکن ها برای بدن ما استفاده از ریلکسیشن است. خشمآنقدر بدن ما را منقبض می کند که خودمان هم دیگر متوجه غیرعادی بودنش نیستیم. برای اینکه ذهن آرامی داشته باشیم، می توانیم میانبر بزنیم و بدنمان را آرام کنیم. برای ریلکسیشن برنامه های مفصلی وجود دارد اما خلاصه اش این است که اول همه عضله های قابل کنترل بدنتان را تصور کنید. بعد از نوک انگشت های پا تا فرق سر یکی یکی هر کدام را منقبض و بعد منبسط کنید. این کار را بهتر است به صورت دراز کشیده انجام دهید. به پیشانی که رسیدید، دیگر بدنتان کاملا در حالت ریلکس قرار دارد و شما می توانید فارغ از نشانه های بدنی خشم یک تصمیم غیر پرخاشگرانه بگیرید.

5- فکرتان را درست کنید

یک بار دیگر به نشانه های فکری پرخاشگری نگاه کنید. یادتان باشد که همه این فکرهای غیرمنطقی می تواند شما را خشمگین تر کند و احتمال پرخاشگری تان را ببرد بالا. لطفا هر کدام از این فکر ها را یک بار دیگر ببرید زیر نمودار و ببینید که چقدر منطقی هستند. آیا دنیا فقط سیاه و سفید است؟ آیا همه آدم ها همان برچسب های شخصیتی که ما به آنها می زنیم را دارند؟ البته به این راحتی نیست. تغییر دادن این فکرها اما وقتی تغییرش دادید، مطمئن باشید کمتر از دیگران عصبانی می شوید.

خشمتان را فرو نشانید

خشم یک احساس طبیعی و ضروری برای همه دختران است؛ به گونه ای که خالی کردن خشم حتی مفید تشخیص داده شده است. خالی کردن خشم نوعی تصفیه است و هر فردی باید خشم را از بدن خود خارج کند، اما نشان دادن خشم از راه فریاد برآوردن، پرتاب کردن اشیا و یا له کردن آنها زیان هایی برای دختران و خانواده هایشان در پی خواهد داشت. در عین حال راههای درست و صحیحی وجود دارد که به دختران کمک می کند خشم شان را تحت کنترل داشته باشند؛ برخی از راههای سالم به این ترتیب است:

1ـ اگر در حین عصبانیت لحظه ای مکث کرده و نفس عمیقی بکشیم در مقابله با خشم کمک زیادی به ما خواهد کرد. زمانی که خشمگینیم بدن ما مقداری آدرنالین آزاد می کند که باعث افزایش تپش قلب و فشارخون می شود. همین امر ما را برای دعوا کردن آماده می کند. نفس عمیق کمک خواهد کرد تا ضربان قلب به حالت عادی برگشته و از حالت دعوا و نزاع خارج شویم.

2ـ اگر فکر می کنید خشم تان در حال افزایش است وضعیت تان را تغییر داده و به خود فرصتی برای برگشت به حالت عادی بدهید. مثلاً به دوست تان بگویید احتیاج به چند دقیقه وقت دارید و به سرعت برمی گردید. پس از آن چند نفس عمیق بکشید، آب به صورت تان بپاشید. مطمئن باشید به زودی به حالت طبیعی خود برمی گردید.

3ـ وقتی احساس خشم می کنیم دفتر خاطرات می تواند کمک خوبی برای تخلیه نارضایتی ها و سرخوردگی هایمان باشد. اجاز دهید خشم تان از سر قلم تان بیرون بریزد. روی کاغذ بیاورید از چه کسی و چرا خشمگینید. نوشتن و آوردن افکار روی کاغذ می تواند نوعی تخلیه درونی باشد.

4ـ عواملی را که باعث خشم مان می شود بشناسیم تا بتوانیم در مواقع لزوم عکس العمل مناسبی از خود نشان دهیم. مثلاً اگر می دانید زمانی که خسته هستید مستعد خشمگین شدن می باشید از سر و کله زدن با خواهر یا برادر بازیگوش تان بپرهیزید. شناختن خصلت ها و ویژگی های فردی و شخصی و نیز شناختن افراد پیرامون به دختران جوان کمک شایانی خواهد کرد تا عوامل خشم شان را شناسایی و به هنگام بروز آن، عکس العمل شایسته ای از خود نشان و بروز دهند.

بازخوانی نقش خشم و غضب از دیدگاه روایات

برافروختگی چهره، در هم فرو رفتن ابروها، بیرون زدن چشم ها از حدقه، متورم شدن رگ های گردن، لرزش اندام و گاه ... نه! معمولاً کسی در جمع ما هنگام عصبانیت، حرف بد از دهانش خارج نمی شود. امام صادق علیه السلام فرموده است:

«الغضب مفتاح کل شر1؛ غضب کلید هر شر و بدی است». در روایات خشم و غضب، اخگری از شیطان، نوعی از دیوانگی و جنون و نابودکنندة دل دانسته شده است.2 تنور این بیماری خطرناک، در آغاز، چندان داغ نیست؛ اما به مرور زمان بر حرارت آن افزوده می شود.

راه های مقابله با خشم

امروزه هر کسی در زندگی خود به گونه ای با مسئله« خشم و خشونت» درگیر است و این درگیری در رده های گوناگون جامعه، از دولتمردان و مصلحان اجتماعی تا اهل خانه و خانواده را به خود مشغول کرده است. اگر انسان آگاهی و شناخت کافی از خشم و گستره اثرگذاری و اثرپذیری آن داشته باشد، در پرتو ایمان و توکل بر خداوند متعال و رهنمودهای تربیتی اهل بیت علیه السلام ، می تواند به رویارویی و کنترل بهتر آن بپردازد و در مسیر کمال و تکامل، گام های بلندتر و مؤثرتری بردارد. در این نوشتار تلاش می شود به اختصار، به تعریف خشم و فلسفه وجودی آن اشاره شود و پس از ذکر مراتب آن، به خشم نابه جا و شیوه های رویارویی با آن پرداخته شود.

در تعریف خشم آمده است: «هیجان و حرکت خاصی است از روح انسان، به منظور غلبه و شکست فرد مقابل.» با تعریف خشم این بحث پیش می آید که آیا خشم در ذات و فطرت هرفردی وجود دارد یا اینکه ارمغان اجتماع و جامعه برای اوست؟

مواضع دکتر روحانی درباره مبارزه با خشونت

دکتر حسن روحانی، ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در دیدار مدیرکل یونسکو که در تاریخ نهم اردیبهشت 1393 صورت گرفت، با اشاره به نیاز دنیای امروز به استقرار صلح و ثبات، گفت: نخستین و مهمترین گام برای مبارزه با خشونت، افراطی‌گری و تروریسم، گام فرهنگی است و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد «یونسکو» می‌تواند در این زمینه نقش ارزشمندی ایفا کند.

 

خشونت در قرآن!

شبهه ای که در این نوشته به آن پرداخته و بررسی می گردد، بحث خشونت در قرآن است. گفته می شود، در بیش از 50 آیه از قرآن تاکید می‌شود که از من بترسید:(و از من بترسید اگر اهل ایمانید-آل عمران/ 175)